Kiyef 
Dâlâs 
Moskow 
Sufiye 
Âstâne 
Berlin 
Došanbe 
Âdelâyd 
Halifaks 
Tâ Nowruz
گفتگوي رايزن علمي ايران در روسيه با ايراس
با عنايت به تب ادامه ی تحصيل در ايران و محدود بودن ظرفيت دانشگاه‌هاي كشورمان در پاسخ‌گويي با اين موضوع، عزيمت به خارج از ايران براي تحقق اين منظور سال‌هاي زيادي است كه مورد نظر برخي دانشجويان و خانواده‌هاي آنها قرار دارد. در اين ميان، روسيه نيز طي سال‌هاي اخير به جمع كشورهاي هدف تحصيل افزوده شده و دانشجويان ايراني زيادي اين كشور را محلي براي تحقق آرزوهاي كوتاه و بلنددامنة خود يافته‌اند. در اين ميان، بروز چالش‌هاي مختلف مالي، اجتماعي، امنيتي و آموزشي تحقق اين منظور را با مشكلاتي توأم كرده و سختي‌هاي تحصيل در يك كشور خارجي را براي اين دسته از دانشجويان دوچندان كرده است. مؤسسه مطالعات ايران و اوراسيا (ايراس) در همين راستا و براي بررسي دقيق‌تر اميدها و چالش‌هاي تحصيل در روسيه گفتگوي مفصلي را با آقاي دكتر بهروز ابطحي، رايزن عملي ايران در روسيه انجام داده كه مشروح آن در ادامه از نظر مي‌گذرد.
جناب آقاي دکتر ابطحي، طي سال‌هاي اخير اقبال دانشجويان ايراني براي ادامة تحصيل در روسيه رو به فزوني نهاده است. شما اين شرايط و وضعيت تحصيل دانشجويان ايراني در روسيه را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
بسم الله الرحمن الرحیم.
البته بایستی این سوال را بدین ترتیب تصحیح کرد که اقبال برای اعزام دانشجویان بورسیه افزایش یافته، اما اگر بخواهیم به طور کلی نگاه کنیم، در پنج- شش سال گذشته ما با نزول قابل توجهی روبرو بوده‌ایم. البته بخشی از آن بدین دلیل بوده است که از سال ۲۰۰۸ بدین طرف، مدارک دانشجویان در رشته‌های پزشکی مورد تایید وزارت بهداشت قرار نمی‌گیرد و همین مساله سبب شده که متقاضیان این رشته‌ها تا حد زیادی کاهش پیدا کند. در دهه ۹۰، یعنی حدود ۱۴ - ۱۵ سال قبل تعداد دانشجویان در روسیه به ۳۰۰۰ نفر می‌رسید. اما در حال حاضر تعداد دانشجویان به یک دهم آن رقم کاهش پیدا کرده و تعداد دانشجویان در روسیه به نسبت کشورهایی از قبیل مالزی، هندوستان، امریکا، کانادا و کشورهای اروپایی بسیار کم است. از طرف دیگر، می دانیم که تعداد کل دانشجویان ایرانی در خارج از کشور حدود ۸۰ هزار نفر برآورد می‌شود که رقم حدود ۴۰۰ نفر دانشجوی ایرانی در روسیه، در مقایسه با ۸۰ هزار نفر بسیار پایین است. بنابراین، می‌توان گفت که پس از فروپاشی روسیه، تعداد دانشجویان به کمترین حد خود رسیده، از طرف دیگر، تعداد دانشجویان بورسیه نیز در سالهای اخیر کاهش زیادی یافته، یعنی به واسطه توانایی‌های بسیار بالایی که در کشورمان وجود دارد، دانشجویان کمتری برای دوره کامل دکترا به خارج از کشور اعزام می‌شوند.
در حال حاضر تعداد دانشجویان اعزامی برای دوره دکتری محدود به رشته‌های اولویت‌دار است. خوشبختانه، توان علمی‌کشور در اغلب رشته‌ها در حدی است که به خوبی می‌توانند دانشجویان را در مقاطع بالا تربیت کنند. البته، وزارت علوم دانشجویان را به استفاده از فرصت‌های مطالعاتی شش ماهه یا نه ماه در خارج تشویق می‌کند. بدین صورت می‌توان از دانش کشورهای پیشرفته بهره‌مند شد. در کنار همه این مسایل، ارتباط متقابل با روسیه در زمینه‌های علمی، صنعتی، فناوری و فرهنگی برای هر دو کشور حائز اهمیت می‌باشد. به همین واسطه وزارت علوم تصمیم گرفته تعدادی از دانشجویان مستعد و نخبه که دارای رتبه خوب در کنکور سراسری بوده‌اند را برای ادامه تحصیلات در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به روسیه معرفی کند. امیدواریم که در سالهای آینده شاهد رشد خوب و افزایش تعداد دانشجویان باشیم.
شما به این مساله اشاره داشتید که تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در مالزی و هند کماکان زیاد است. لطفا بفرمایید سیاست وزارت بهداشت برای ارزیابی سطح فارغ التحصیلان رشته‌های پزشکی این کشورها به چه صورت است؟
البته، وزارت بهداشت برای فارغ التحصیلان این رشته‌ها در کشورهای مالزی، هند و فیلیپین نیز برنامه‌ها، نظارت و سیاست خاص خود را دارد. و انتظار می‌رود که با سیاست‌های فعلی وزارت بهداشت، در این کشورها هم به زودی تعداد دانشجویان با کاهش روبرو شود. اما در سایر رشته‌ها، اقبال با مالزی، هند و فیلیپین است، دلیل این مساله هم تحصیل به زبان انگلیسی و هزینه‌های نسبتا پایین کشورهای مذکور است.
دلیل عدم‌تایید مدارک فارغ التحصیلان ايراني در رشته‌های پزشکی دانشگاه‌هاي روسیه چیست؟ ارزيابي سطح پايين علمی‌آين دانشگاه‌ها و یا کافی نبودن دانش فارغ التحصیلان مي‌تواند در اين امر دخيل باشد؟
البته، سطح علمی دانشگاه‌های پزشکی روسیه به ویژه دانشگاه‌هایی که شاخص هستند، مثل دانشگاه‌های مسکو، سنت پترزبورگ یا دانشگاه‌های مراکز جمهوری‌ها از نظر قابلیت‌های آموزشی و از نظر زیرساخت‌ها (فضاهای آموزشی و آزمایشگاهی و کلا شیوه آموزش) بسیار مناسب و مطلوب است. حتی در سطح اروپا رتبه‌های بسیار خوبی دارند، ضمن اینکه از سابقه طولانی هم برخوردارند. سابقه برخی از این دانشگاه‌ها به بیش از۱۵۰ یا ۲۰۰ سال می‌رسد. دانشمندانی در مکاتب پزشکی روسیه تربیت یافته‌اند که سطح علمی و تأثیر آنها در پیشرفت علوم پزشکی قابل کتمان نیست. علاوه بر اینها، در دانشگاه‌های پزشکی روسیه ما شاهد دانش‌ها و مهارت‌هایی هستیم که می‌توانند برای جهان و برای کشور ما جدید باشند. روش‌های درمانی پیشرفته و خاص و دانش‌های پایه پزشکی نقاط قوت پزشکی روسیه هستند. پس نمی‌توانیم بگوییم که سطح پایین دانشگاه‌ها علت عدم ارزشیابی مدارک است. اما در مقاطعی، دانشگاه‌های پزشکی روسیه سخت گیری‌های لازم برای ورود دانشجو به دانشگاه را نداشته‌اند و همین ممکن است که منجر به ایجاد دیدگاه منفی و نتیجتاً سخت‌گیری بیشتر از طرف ایران شده باشد. تاکید می‌کنم، این مساله بیشتر به خاطر ارزیابی‌هایی بوده که روی دانشجویان خارجی این دانشگاه‌ها صورت گرفته است. ضمناً این موضوع نباید چنین تصوری ایجاد کند که دانش‌آموختگان ایرانی رشته‌های پزشکی روسیه در دو دهه گذشته عموماً سطح پایینی داشته‌اند. خوشبختانه در میان این گروه فارغ التحصیلان افراد موفق زیادی می‌توان یافت که به مدارج تخصصی پزشکی رسیده و در مناطق مختلف جهان از جمله کشورهای غربی بخوبی طبابت می‌کنند.
به اعتقاد شما آیا مشکل کیفیت آموزشی که گاهی در ارتباط با دانشگاه‌های پزشکی کشورهای «هم‌سود» مطرح می‌شود میتواند با رشوه گرفتن یا فساد نهاد‌های آموزشی در روسیه ارتباط داشته باشد؟
بروز فساد نیاز به عوامل زمینه‌ای دارد. هیچ گاه فساد خودبخود بوجود نمی‌آید. وقتی دانشجویی توانایی تحصیل عادی را نداشته باشد و نتواند با کلاس پیشرفت کند، ضعف زبان یا هر گونه ناتوانی در یادگیری داشته باشد، به دنبال آن ممکن است که مساله پرداخت رشوه یا خرید داده‌های مطالعاتی یا جعل مدرک پیش آید. البته، من معتقدم که این مساله هم نمی‌تواند در سطح فراگیر باشد. امروزه دسترسی آسان به ابزارهای چاپ و اسکن و امثالهم برای همه از جمله افراد متقلب وجود دارد که جعل انواع مدارک را میسر می‌کند. این هم خاص روسیه نمی‌تواند باشد. پس نتیجه‌گیری اینکه، چنین مسایلی وقتی بروز می‌کند که دانشجو با پایه ضعیف مشغول به تحصیل شود، یا به رشته‌ای وارد شود که متناسب با توانایی وی نیست. به طور مثال کسی از رشته علوم انسانی وارد رشته پزشکی شود. مدرک‌گرایی شدید و عدم تطابق رشته با علاقه فرد نیز موجب می‌شود که مساله فساد بروز کند. چون دانشجو مصر است به نحوی رشته را به پایان برساند. در همین جا باید نکته‌ای را با تأکید اضافه کنم. دفاتر سرپرستی دانشجویان در خارج و ادارات کنسولی سفارت خانه‌ها در فرایند تأیید مدارک کاملاً بر موضوع اشراف داشته و بنابراین به تأیید رسمی‌رساندن مدارک جعلی و مشکوک در نمایندگی‌های جمهوری اسلامی‌آیران تقریباً غیرممکن است. پس مدارکی که دارای مهر تأیید کنسولگری ایران هستند مشکلی از این جهت ندارند.
دانشجویانی که هیچ پیش زمینه‌ای در خصوص زبان روسی ندارند، برای ورود به دانشگاه‌های روسیه از طریق برخي موسسات اعزام دانشجو اقدام می‌کنند. در این موسسات هم به دانشجویان گفته می‌شود که شما یک دوره پیش دانشگاهی را می‌گذرانید و سپس وارد دوره می‌شوید. دانشجو هم بی‌خبر از تمام مشکلات پيش‌روي وي، به روسیه می‌آید. آیا ارگانهای دولتی ایران نباید در این زمینه و در دادن آگاهی‌های قبلی نقش موثرتری ایفا کنند تا دانشجو پس از ورود به روسیه یا پس از اتمام تحصیلات مغبون نشود؟
طبیعتا، در خیلی از موارد، وقتی دانشجویان کشور دیگری را انتخاب می‌کنند، رویاهای بسیاری در سر دارند. و وقتی وارد شرایط می‌شوند، رویا جای خود را به واقعیت‌های موجود می‌دهد. حتی وقتی دانشجو وارد مرفه‌ترین کشورها هم شود، باز ممکن است با مشکلاتی مواجه شود. گاهی جوان‌ها چنان ذهن خود معطوف تحصیل در خارج می‌کند که گوش آنها بر توصیه‌ها و هشدارهای دلسوزانه بسته می‌شود. مسئولین کشور و سازمان‌ها امکانات و مجاری بسیاری را برای رشد آگاهی و اطلاعات داوطلبان فراهم کرده‌اند. اطلاعات جامعی در باره نظام ارزشیابی و دانشگاه‌های معتبر در سایت‌های وزارت علوم و وزارت بهداشت موجود است. از طرف دیگر وزارت علوم فعالیت شرکت‌هایی که با وعده‌های واهی دانشجویان را اعزام می‌کنند را محدود کرده تا اطلاعات و راهنمایی‌های بی‌اساس عامل تصمیم‌گیری جوانان علاقمند به تحصیل در خارج نباشد. در اینجا لازم است اضافه کنم در نظام جمهوری اسلامی طی سه دهه تلاش وسیعی صورت گرفته تا با ساختن زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های لازم در مجموعه وزارت علوم، وزارت بهداشت، دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد، نیاز جوانان کشور به تحصیل در خارج از میان برداشته شود.
امروزه در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در تمام رشته‌ها امکان تحصیل در داخل کشور وجود دارد. ما اکنون حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار دانشجو داریم. نسبت تعداد دانشجو به جمعیت ایران، تا جایی که من در منابع مطالعه کرده ام، در دنیا اول است. بنابراین اگر دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در ایران بگذرانند و با داشتن پایه مناسب در رشته مورد نظرشان راهی تحصیل در خارج کشور شوند، با مشکلات کمتری مواجه خواهند بود. در این صورت بواسطه داشتن اطلاعات پایه رشته خود حتی با سطح زبانی نه چندان بالا هم می‌توانند از عهده تحصیل برآیند. اما وقتی مفاهیم اولیه را دانشجو نمی‌داند، دانش پایه در فکر او شکل نگرفته است و تصور کاملی هم از رشته ندارد، مشکل زبانی هم به این مسایل اضافه می‌شود و آنگاه می‌توان تصور کرد که سختی و فشار تا چه حد افزایش می یابد. پس شاید بهترین پاسخ یک جمله‌ای من به سوال شما این باشد که: «مسئولین همت خود را بر تأمین آموزش عالی برای جوانان در داخل کشور گذاشته‌اند و برای تحصیلات تکمیلی نیز از هر طریق ممکن از جمله سایت و انتشارات وزارت علوم و وزارت بهداشت، همچنین از طریق رایزنی‌های علمی اطلاع رسانی لازم را انجام می‌دهند».
همگان بر ظرفيت و استعداد دانشجويان ايراني اعتراف دارند. اما آيا به نظر شما دانشگاه‌هاي روسيه توانايي جذب و عملياتي كردن اين استعداد‌ها را دارند؟ به عبارت ديگر، با عنايت به اين واقعيت كه برخي دانشجويان روس براي ادامة تحصيل دانشگاه‌هاي غربي را انتخاب مي‌كنند، اميد به تحصيل در روسيه از سوي دانشجويان ايراني را «واقعي» يا «واهي» مي‌دانيد؟
اگر دانشجو با آمادگی کافی و با سطح توان مناسب وارد دوره‌های آموزشی در روسیه شود، میتواند از امکانات و مزیت‌هایی که در سیستم روسیه وجود دارد، استفاده کند. این برجستگی‌ها و مزیت‌ها کدامند؟ یکی اینکه دانشگاه‌های روسیه فضا و زیرساخت‌های اولیه و مناسب آموزش را دارند. از نظر آموزش، کلاس، کارگاه عملی، کتابخانه و امثالهم شرایط بسیار خوبی وجود دارد. در ارزیابی‌های جهانی نیز می‌توان مشاهده کرد که دانشگاه‌های روسیه از نظر شاخص‌های کمی‌رتبه‌های بسیار بالایی را داشته و دارند. دانشگاه دولتی مسکو از نظر شاخص‌های کمی‌آموزش مدت مدیدی رتبه اول جهان را داشته است. از نظر آموزش‌های عملی، دانشگاه‌های روسیه شرایط بسیار خوبی دارند و به تئوری اکتفا نمی‌کنند. تعداد اساتید و نسبت تعداد استاد به دانشجو، بسیار مطلوب است. ساعات تدریس اساتید روسی در هفته کم است و همین مساله به استاد امکان مطالعه بیشتر و تعمق را می‌دهد. از نظر امکانات خوابگاهی شرایط نسبتا خوب و همه دانشگاه‌ها قادر به تأمین خوابگاه برای همه دانشجویان خود هستند. اینها مزیت‌های دانشگاه‌های روسیه است که میتواند برای دانشجویان ما مناسب باشد. بهر حال نباید فراموش کنیم که شرط اساسی موفقیت دانشجو داشتن پایه علمی و سطح مطلوب زبان روسی است.
با توجه به نیازهای داخل کشور، آیا در خصوص انتخاب رشته اطلاع‌رسانی درستی به دانشجویان می‌شود؟ چه رشته‌ای را انتخاب کنند که بتوانند در کشور از آن بهره ببرند؟
سایت رایزنی علمی برخی اطلاعات لازم را آورده است. علاوه بر این، در سایت وزارت علوم، دانشگاه‌های مورد قبول ایران ذکر شده‌اند. همچنین تجربه اعزام دانشجو در دو دهه گذشته کم و بیش وجود داشته و مصاحبه‌هایی انجام شده و مطالبی در سایت‌ها و مجلات نوشته شده است، بنابراین، کسب اطلاعات کار مشکلی نیست و زمینه اطلاعاتی در کشور وجود دارد. به طور مثال غالبا می‌دانند که روسیه در رشته‌های هوافضا، در رشته‌های مهندسی مثل مکانیک، شیمی، مهندسی عمران و در معماری، در رشته‌های هنر، در بیوتکنولوژی، رشته‌های مرتبط با فناوری نانو، در رشته‌های علوم انسانی مثل تاریخ و رشته‌های مرتبط با جغرافیا و برخی دیگر سرآمد است. کسانی که به دنبال مسایل دانشگاهی باشند، مسلما در این خصوص اطلاعات هم دارند. اطلاعات موجود در سایت‌ها هم میتواند برای انتخاب دانشگاه مناسب به ایشان کمک کند. گذشته از تمام اینها، در دنیای امروز دسترسی به اینترنت برای همه وجود دارد و با یک جستجوی ساده می‌توان اطلاعات بسیاری از دانشگاه‌ها را به دست آورد، پس مشکلی در کسب اطلاعات وجود ندارد. دانشگاه‌های روسیه همه دارای سایت اختصاصی هستند که پاسخگوی نیاز دانشجو است.
چند وقت پیش صحبت از این بود که برای تربیت مترجمین تخصصی بهتر است که از ابتدای دوره کارشناسی دانشجو به روسیه اعزام شود، یعنی بلافاصله پس از دیپلم. به اعتقاد شما چنین طرحی تا چه حد میتواند برای تربیت مترجم مفید باشد؟
شاید اگر صِرف مساله ترجمه و تحصیل را در نظر بگیریم، موفقیت‌هایی را داشته باشد. اما در کنار مساله تحصیل و قرار گرفتن در محیط روسیه، باید به مسایل فرهنگی و دانشجویی هم توجه داشته باشیم. اگر فرض کنیم که دانشجو در سن هجده یا نوزده سالگی برای تحصیل به خارج از کشور بیاید، روسیه یا هر کشور دیگر، امکان بروز مشکلات روحی و روانی و مشکلات عاطفی و مسایل ناشی از جدا بودن از خانواده برایشان پیش می‌آید. بنابراین مناسب تر است که پس از اتمام دوره کارشناسی به خارج از کشور بروند. مجدداً یادآوری می‌کنم که از صفر شروع کردن تحصیل دانشگاهی در محیط بیگانه، مشکلات خود را به همراه دارد.
من فکر می‌کنم، زبان علمی فارسی یک دختر یا پسر هجده ساله که تنها در مدرسه تحصیل کرده، هنوز کاملا شکل نگرفته و حالا اگر در این سن به کشور دیگری رفته و شروع به تحصیل در آن زبان کند، بسیاری از مفاهیم روسی بدون معادل فارسی در ذهنش جای می‌گیرند. واقف هستید که مترجم خوب کسی نیست که فقط زبان بیگانه را بفهمد، بلکه باید به زبان مادری خود کاملا واقف باشد و بتواند بهترین معادل‌ها را در مقابل واژه خارجی قرار دهد. آیا فکر نمی‌کنید که صرف تحصیل و بدون پرداختن به ادبیات زبان فارسی، نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد؟
البته زبان‌شناسی رشته شماست، اما تا جایی من مطالعه کرده‌ام زبان‌شناسان شکل‌گیری زبان و لهجه را در سنین پیش از دبستان می‌دانند. لذا پس از این دوران زبان خارجی نمی‌تواند مثل زبان مادری باشد. به هرحال لازمه ترجمه خوب آن است که شخص به زبان فارسی یعنی زبان مادری خود تسلط کافی داشته باشد، با ادبیات فارسی کاملا آشنا بوده و دایره لغت خوبی داشته باشد تا بتواند معادل‌های مناسبی برای واژه خارجی پیدا کند. بنابراین، اگر پایه فارسیِ دانشجو قوی نباشد، مترجم خوبی از آب در نمی‌آید. شاید بتواند مسایل را درک کند، اما در برگردان آنها مشکل خواهد داشت. بنابراین از این نظر من هم موافقم که دانشجو بهتر است پس از اتمام دوره کارشناسی و با پایه زبان فارسی قوی تر اعزام شود.
به طور كلي كار‌ويژة رايزني علمي ايران در روسيه چيست؟ برخي از دانشجويان از كمبود حمايت دولت ايران از دانشجويان ايراني رضایت کافی ندارند، آيا نهاد متبوع شما در انجام وظايف خود موفق بوده است؟
روحیات و افکار دانشجویان برای من آشنا و ملموس است و می‌توانم بگویم که تجربه نسبتاً زیادی در کار با قشر دانشجو و جوانان دارم. ضمن آنکه خود نیز طبیعتاً دوران دانشجویی را طی کرده و روحیات و برداشت خاص آن دوران را تجربه کرده‌ام. در دوره حدود هجده سال تدریس در دانشگاه‌های مختلف، و سالهای طولانی مسئولیت در سطح معاونت آموزشی، معاونت پژوهشی و ریاست دانشکده همیشه دیده‌ام که انتظارات دانشجویان بسیار بیشتر از امکانات واقعی مسئولین است. به هر حال وقتی کسی در یک دانشگاه مسئولیتی دارد یا به عنوان رایزن علمی‌با دانشجویان سر و کار دارد، زمان کاری محدودی دارد. شاید در روز بتواند ده ساعت را به کار اختصاص دهد، اما برای فرد فرد چند هزار دانشجو چقدر وقت می‌توان اختصاص داد. گاهی دانشجویان انتظار دارند که یک مسئول مشکل آنها را دقیقاً از همان راهی که دانشجو می‌خواهد حل کند. معمولاً این انتظار وجود دارد که در هر ساعت اداری و به هر مقدار باید پای صحبت و درددل آنها نشسته و اقدام فوری شود.
این انتظارات انصافاً و از نظر فیزیکی قابل تحقق نیست و من شخصاً انتظار دارم دانشجویان عزیز این موضوع را درک کنند. در رایزنی علمی‌کارهای بسیار زیاد دیگری وجود دارد، مثل ارتباط با دانشگاه‌های هم داخل ایران و هم در محل مأموریت، کارهای مربوط به سفارت و کنسولگری و غیره. بنابراین دانشجویان نباید تصور کنند که رایزن علمی وقت خود را صرف کارهایی غیر از حوزه کاری رایزنی می‌کند. رایزنی علمی روسیه حدود سه هزار دانشجو را زیر پوشش خود دارد، با توجه به اینکه آسیای میانه هم در این حوزه است. اما مطمئنا مشکلات دانشجویان، و گرفتاری‌های مختلف آنها در دانشگاه، مشکلات مالی و غیره دغدغه مسئولین، رایزن و سفیر محترم هست. و نسبت به اینها بی تفاوت نیستیم. حداکثر پیگیری‌ها را برای حل مشکلات دانشجویان انجام می‌دهیم.
در حال حاضر چه برنامه‌هایی برای دانشجویان شاغل به تحصیل در روسیه دارید؟
برای تحصیل گروه‌های بعدی و البته برای دانشجویان موجود برنامه‌هایی داریم. برنامه‌های ما در بخش آموزش این است که تا حد امکان ارتباط را با دانشگاه‌ها تقویت کنیم تا دانشگاه‌ها کاملا حس کنند که دانشجویان ایرانی دارای پشتوانه محکمی‌در سفارت جمهوری اسلامی‌آیران هستند، و بدانند که سفارت و وزارت علوم نسبت به سرنوشت تحصیلی و رفاه دانشجویان خود بی تفاوت نیست. در این راستا هرگونه شکایتی که از دانشجویان می‌رسد من سعی می‌کنم حداقل شخصا با مکالمه تلفنی مساله را پیگیری کنم. تا این پشتوانه را دانشگاه‌ها احساس کنند. از دیگر برنامه‌ها این است که اطلاع رسانی کافی کنیم، بر فراگیری هر چه بهتر زبان روسی توسط دانشجویان اصرار داشته باشیم و پیگیری کنیم. در مورد مسائل فرهنگی که بخش مهمی‌آز کارهای ما را تشکیل می‌دهد، سعی می¬کنیم که ارتباط با دانشجویان را حفظ کرده و در مناسبت‌های مختلف مثل روز دانشجو، هفته پژوهش، دهه فجر، ایام نوروز و غیره برای آنها برنامه‌هایی را برگزار کنیم، اگر شرایط اقلیمی به ما امکان دهد، سعی می‌کنیم برنامه‌های گروهی مثل اردوهای دانشجویی برگزار کنیم. به برنامه‌های ورزشی توجه داریم، و با همکاری انجمن اسلامی‌دانشجویان تلاش بر اجرای برنامه¬های هفتگی فوتبال یا ورزش‌های داخل سالنی داریم. سعی کردیم برای خانم‌های دانشجو شرایط ورزشی مناسبی را فراهم کنیم، اقدامات لازم هم انجام شده. ما قصدمان این است که تمام دانشجویان ایرانی را تحت پوشش داشته باشیم. رایزنی متعلق به تمام دانشجویان ایرانی است و می‌خواهیم که ارتباطمان را با آنچه قوی تر کنیم.
چه برنامه‌هایی برای شناسایی دانشجویان مستعد و جذب آنها دارید؟ آیا کاری برای ایجاد انگیزه در دانشجویان انجام می‌دهید؟
ما در مناسبت‌هایی مثل روز دانشجو، یا در کنفرانس‌های علمی‌که توسط رایزنی برگزار می‌شود با دستاوردهای علمی-پژوهشی دانشجویان آشنا می‌شویم. این آشنایی مقدمه‌شناسایی دانشجویان مستعد و نخبه را فراهم ساخته و در آینده می‌توان در حد امکان از آنها استفاده کرد. بعلاوه از فرصت‌هایی مثل بورس دوَل و یا بورس سال آخر برای حمایت دانشجویان بهره خواهیم برد.
بورس دولتی بر اساس چه معیارهایی به دانشجویان تعلق می‌گیرد؟ در بسیاری موارد دیده می‌شود که افرادی بدون دارا بودن شرایط مناسب و با انتخابي «مسئله‌دار» از این بورس استفاده کرده و جاي كسي را اشغال مي‌كنند که از همه نظر شایسته انتخاب برای دريافت این حمایت بوده، اما نتوانسته از آن برخوردار شود؟ ديدگاه شما در اين خصوص چيست؟
می‌دانید که من از اواخر مهرماه سال جاری سرپرست دانشجویان شده‌ام و لذا فعلاً کاری در جهت توزیع بورس بین داوطلبان نجام نداده‌ام. ضمناً تصور نمی‌کنم در گذشته هم آنچنان که در سوال مطرح شد عمل شده باشد. تعداد بورس دول در حد ۱۵ تا ۲۰ نفر است. در رشته‌های خاصی که وزارت علوم روسیه برای ما مشخص می‌کند، می‌توانیم این بورس یا فرصت تحصیلی را به دانشجویان بدهیم. به هر حال سعی رایزنی علمی بر این است که افراد مناسب را برای این بورس‌ها معرفی کند. اما طبیعتا وقتی قرار باشد که از میان افراد زیادی تنها تعدادی محدود انتخاب شوند، همیشه نارضایتی هم وجود دارد. طبیعتاً کسانی که انتخاب نشده¬اند، احساس می‌کنند که حقی از ایشان ضایع شده است. اما شاید در واقعیت این طور نباشد. به هر حال ما تلاشمان بر این است که انتخاب‌مان بر اساس درخواست‌های کتبی و ارایه مدارک و ارزیابی آنها باشد. البته، در کنار نظر رایزنی علمی و سفارت، وزارت علوم روسیه هم در این خصوص اظهار نظر کرده و انتخاب را تایید یا رد می‌کند.
دانشجويان ايراني در روسيه با مشكلات مختلف از جمله هزينه‌هاي بالا، شرايط سخت خوابگاه، مشكل بودن فراگيري زبان روسي و ... دست به گريبانند. اما شايد موضوعي كه بيش از هر چيز نگراني آنها و خانواده‌هاي آنها را بر مي‌انگيزد، مسائل امنيتي است. آيا پس از حوادث اخير در مسكو از جمله درگيري‌هاي قومي ميان اسلاو‌ها و قفقازي‌ها و بمب‌گذاري در فرودگاه مسكو شرايط امنيتي براي خارجيان از جمله دانشجويان ايران سخت‌تر نشده است؟
البته مشکلاتی وجود داشته است. اما خوشبختانه در سالهای اخیر مشکلات حاد و جبران‌ناپذیری برای دانشجویان اتفاق نیافتاده است. بااین حال، سرپرستی دانشجویان و سفارت همیشه حساسیت خاصی نسبت به امنیت، آرامش و سلامتی دانشجویان دارد. در مواقعی که جامعه ملتهب می‌شود یا کوچکترین خطری برای دانشجویان احساس می‌کنیم، مثل همین اواخر که چند روزی گروه‌های نژاد‌پرست حرکت‌هایی را در سطح شهر انجام می‌دادند، ما سعی می‌کنیم به دانشجویان ایرانی توصیه ایمنی لازم را ارائه دهیم. در این موارد حتی احتمال خطر ممکن است بسیار کم باشد، اما ما موظفیم که حداقل احتمالات را هم در نظر بگیریم و دانشجویان را مطلع کنیم. دانشگاه‌های روسیه هم همین سیاست را دارند و در مورد امنیت دانشجویان بی توجه نیستند. در موضوع امنیت اجتماعی روسیه شاید برداشت‌ها و تصورات بیشتر از واقعیات موجود است و بعضی از رسانه‌ها، مثل رسانه‌های غربی هم به آن دامن می‌زنند و آن را بیشتر از آنچه هست نشان می‌دهند. واقعیتی که در روسیه وجود دارد این است که نظارت دستگاه‌های امنیتی و پلیس در جامعه جدی و قوی است و اجازه نمی‌دهند که شرایط از کنترل آنها خارج شود. ممکن است در گوشه‌هایی از شهر برای افرادی اتفاقی بیافتد، اما وقتی به وضعیت کلی جامعه نگاه می‌کنیم، می بینیم که ناامنی آشکاری وجود ندارد.
اضافه می‌کنم که در محیط‌های دانشگاهی تدابیر امنیتی و ایمنی سطح خوبی دارد و هیچ دانشگاهی در روسیه بدون مجوز لازم اجازه ورود به افراد نمی‌دهد. من به هر حال امیدوارم که مشکلی پیش نیاید و جایی برای نگرانی وجود نداشته باشد. مساله دیگر اینکه روسیه کشور بسیار بزرگ و پهناوری است. شهرهای بسیاری در روسیه وجود دارند که هم از نظر علمی بسیار شاخص بوده و هم از امنیت مطلوبی برخوردارند. به هر حال مسکو شهری مرکزی و کلان شهر است و گروه‌های مختلفی از مردم در آن زندگی می‌کنند، لذا ممکن است مشکلات و جرایمی وجود داشته باشد که مختص کلان شهرها است. در روسیه شهرهایی مثل کازان، اوفا، نووسیبرسک از نظر تحصیلی و معیشتی می‌توانند مکان‌های مناسبی برای دانشجویان باشند. تعدادی از دانشگاه‌های این شهرها مورد تایید ایران است و از نظر علمی هم مطلوب هستند. حتی در رتبه بندی‌های علمی‌آز جایگاه خوبی برخوردارند.
آیا تا حالا به این فکر افتادید که به خوابگاه‌ها سری بزنید و بدانید که دانشجویان در چه شرایطی زندگی می‌کنند؟ یا چنين موضوعي را در برنامه آتی خود مطمح‌نظر داريد؟
بله من به خوابگاه‌های دانشجویان ایرانی سر زده‌ام و با بسیاری از خوابگاه‌ها آشنا هستم. خودم هم دوره دکتری را در روسیه گذرانده‌ام و در دوران تحصیل در خوابگاه زندگی کرده‌ام. خوابگاه‌های دانشگاه‌های روسیه به خصوص شهرهایی مثل مسکو و سنت‌پترزبورگ مشکلی که دارند قدیمی بودن ساختمان‌های خوابگاه هاست. بازسازی خوابگاه‌ها و احداث ساختمان‌های جدید احتیاج به اعتبارات سنگین دارد که گاهی اوقات در اولویت‌های دانشگاه‌ها قرار نمی‌گیرد. با اینکه دولت به خوبی دانشگاه‌ها را تامین مالی می‌کند، اما سیاست آنها بر این است که فعلاً سایر زیرساخت‌های دانشگاه را توسعه دهند. شرایط خوابگاهی در سنت‌پترزبورگ و مسکو آن طور که ما می‌خواهیم در شان دانشجویان ما نیست. اما من حتی خوابگاه‌هایی را دیده‌ام که بسیار لوکس و با تجهیزات مناسب بوده‌اند. خوابگاه‌هایی را دیده‌ام که کنترل روی انظباط اخلاقی دانشجویان و ورود و خروج آنها نزدیک به شرایط خوابگاه‌های ایران بوده که از این نظر خیلی پسندیده هستند.
شما اطلاع دارید که برخی دانشگاه‌های پزشکی فاقد خوابگاه هستند. دانشجویان این خوابگاه‌ها مجبورند برای گرفتن خوابگاه به یکی از مسئولین آنجا رشوه کلانی بدهند تا بتوانند با دو برابر قیمت در خوابگاه دانشگاه دیگر زندگی کنند. مبلغی که این دانشجویان می‌پردازند، به اندازه کل هزینه تحصیل و خوابگاه یک دانشجوی زبان‌شناسی در دانشگاه اداره کننده آن خوابگاه است. آیا از این جریانات اطلاع دارید؟
علت این مساله بالا بودن تقاضا برای خوابگاه در شهرهای بزرگ روسیه و بویژه در مسکو است. در سالهای اخیر تعداد بسیار زیادی دانشجو از چین و سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی به روسیه آمده‌اند. از طرف دیگر هم علاقه دانشجویان روسی به تحصیل بسیار بیشتر از گذشته شده است. طبق اطلاعات آموزش عالی روسیه، تقاضا برای آموزش عالی به نسبت گذشته یک و نیم تا دو برابر افزایش داشته است. بنابراین، دانشگاه‌ها فضای کافی برای اسکان دانشجویان ندارند. در این شرایط واضح است که بازار سیاه هم بوجود می‌آید.
آيا سفارت جمهوری اسلامی یا رایزنی علمی هیچ کاری برای حمایت از این دانشجویان نمی‌تواند انجام دهد؟
ما حمایت‌های لازم را در حد مکاتبه یا تماس تلفنی با مسئولان دانشگاه‌ها انجام می‌دهیم. آنها هم با احترام به رایزنی پاسخ می دهند، اما جواب‌هایشان هم کاملا مشخص است. می‌گویند که ما سعی می‌کنیم که مشکل دانشجویانتان را حل کنیم، اما به هر حال جواب‌ها به این ختم می‌شود که تعداد دانشجویان خارجی زیاد است و امکانات محدود.
آيا نهادهايي مشابه رايزني علمي ايران در روسيه از سوي ساير كشورهاي براي حمايت از دانشجويان خود در اين كشور وجود دارد؟ رايزني ايران در مسكو نسبت به اين نهادها در چه وضعيتي قرار دارد (از منظر مقايسه)؟
بله، کشورهای دیگر بسته به سطح روابط دیپلماتیک خود دارای وابستگی‌های فرهنگی و علمی هستند. البته می‌دانید که همه سفارت خانه‌ها عرض و طول یکسانی ندارند، خوشبختانه سفارت ما در روسیه در تمام عرصه‌ها فعالیت خوبی دارد. از دیگر سفارتخانه‌های فعال می‌توان به چین اشاره کرد. نمونه دیگر کره جنوبی است که ارتباطات علمی و فنی بسیار خوبی با روسیه دارد و بهره برداری مناسبی از قابلیت‌های موجود می‌کند. کشورهای آسیای جنوب شرقی و اروپای غربی هم دارای رایزنان علمی هستند که هم به مسایل علمی‌توجه دارند و هم به مسایل دانشجویی. اصولا در دنیای امروز ارتباطات علمی و فنی نقش بسیار مهمی‌دارد و در تمام سفارتخانه‌ها به آن توجه می‌شود. به خاطر پتانسیل‌ها و کشش‌های علمی‌که در روسیه وجود دارد، غالب کشورها نمایندگانی در این کشور دارند.
توصية شما به دانشجوياني جديدي كه براي ادامة تحصيل عزم روسيه را دارند چيست؟
توصیه من به دانشجویان این است که:
اولا انتخابشان را در روسیه متناسب با استعداد خودشان و متناسب با پایه تحصیلی انجام دهند. دانشجویان ما گاهی به صِرف محبوبیت یک رشته در ایران و بدون توجه به علاقه و استعداد رشته انتخاب می‌کنند. توصیه بعدی به دانشجویان اینکه در فراگیری زبان روسی تلاش زیادی کنند. به هر حال، زبان روسی واسطه انتقال علم از روسیه به کشور ما می‌باشد. زبان روسی بستری است که توانسته نویسندگان بزرگی را در خود تربیت کند، همین مساله نشان دهنده قابلیت و غنای این زبان است. باید زبان روسی را به خوبی فراگرفته و تلاش در جهت فراگیری زبان انگلیسی هم داشته باشند. سوم اینکه، جوانانی که می‌خواهند برای تحصیل به روسیه بیایند، باید اول قابلیت‌های روحی و اتکا به نفس خود را محک زده باشند. به هرحال تحصیل در کشور خارجی و دور بودن از خانواده نیاز به این دارد که جوان به‌اندازه کافی پخته و مستقل باشد. البته، جدا بودن از خانواده و تحصیل نیز این مساله را تقویت می‌کند.
مساله بعد اینکه، برای شروع مقطع تحصیلی باید در زمان مناسب و متناسب با تقویم آموزشی وارد دانشگاه شد. یعنی در شهریور ماه وارد دانشگاه شده و تحصیل را آغاز کنند. موارد زیادی دیده می‌شود که دانشجویان در اواسط یا اواخر ترم وارد دوره می‌شوند. در این وضعیت دو مشکل بروز می‌کند، اولی مربوط به ناهماهنگی تحصیلی است و مشکل دوم شرایط آب و هوایی. شرایط اقلیمی‌آز اواسط پاییز تا فروردین طوری است که میتواند بر روحیه برخی افراد اثر نامطلوبی بگذارد. اما در اواخر تابستان یعنی در ابتدای سال تحصیلی عادی این فرصت را دارند که خود را کم کم با محیط هماهنگ سازند و فرصت کافی هم برای پیش رفتن با کلاس‌ها خواهند داشت. توصیه بعدی هم این است که به ارزشهای اخلاقی و مسایل فرهنگی ایرانی توجه داشته باشند. سعی کنند از این ارزشهای اخلاقی و خانوادگی در وجود خودشان پاسداری کنند. این ارزشهای مذهبی و شرقی از ثروت‌های ماست که بیگانگان نیز به آن اذعان دارند. دانشجوی ما که در خارج از کشور زندگی می‌کند، باید آینه‌ای از ارزشهای فرهنگی و مذهبی و اخلاقی ملت خود باشد. این نکته بسیار حایز اهمیت است که دانشجویان باید به آن توجه کافی داشته باشند. بخش زیادی از شناخت مردم روسیه از ما بواسطه رفتارهای ما شکل می‌گیرد. نکته دیگری که به ذهنم می‌رسد این است که دانشجویان مستقر در روسیه و آسیای مركزي ارتباط خود را با رایزنی از طریق مراجعه مداوم با سایت حفظ کنند. همین مساله ما را تشویق می‌کند که سایت رایزنی را پربارتر کنیم. برخی اوقات اطلاع رسانی‌ها نیز از طریق سایت انجام می‌گیرد.
تنظيم: فرزانه شفیعی
بر گرفته از (با اندکی تغییر): www.iraneurasia.ir
جناب آقاي دکتر ابطحي، طي سال‌هاي اخير اقبال دانشجويان ايراني براي ادامة تحصيل در روسيه رو به فزوني نهاده است. شما اين شرايط و وضعيت تحصيل دانشجويان ايراني در روسيه را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
بسم الله الرحمن الرحیم.
البته بایستی این سوال را بدین ترتیب تصحیح کرد که اقبال برای اعزام دانشجویان بورسیه افزایش یافته، اما اگر بخواهیم به طور کلی نگاه کنیم، در پنج- شش سال گذشته ما با نزول قابل توجهی روبرو بوده‌ایم. البته بخشی از آن بدین دلیل بوده است که از سال ۲۰۰۸ بدین طرف، مدارک دانشجویان در رشته‌های پزشکی مورد تایید وزارت بهداشت قرار نمی‌گیرد و همین مساله سبب شده که متقاضیان این رشته‌ها تا حد زیادی کاهش پیدا کند. در دهه ۹۰، یعنی حدود ۱۴ - ۱۵ سال قبل تعداد دانشجویان در روسیه به ۳۰۰۰ نفر می‌رسید. اما در حال حاضر تعداد دانشجویان به یک دهم آن رقم کاهش پیدا کرده و تعداد دانشجویان در روسیه به نسبت کشورهایی از قبیل مالزی، هندوستان، امریکا، کانادا و کشورهای اروپایی بسیار کم است. از طرف دیگر، می دانیم که تعداد کل دانشجویان ایرانی در خارج از کشور حدود ۸۰ هزار نفر برآورد می‌شود که رقم حدود ۴۰۰ نفر دانشجوی ایرانی در روسیه، در مقایسه با ۸۰ هزار نفر بسیار پایین است. بنابراین، می‌توان گفت که پس از فروپاشی روسیه، تعداد دانشجویان به کمترین حد خود رسیده، از طرف دیگر، تعداد دانشجویان بورسیه نیز در سالهای اخیر کاهش زیادی یافته، یعنی به واسطه توانایی‌های بسیار بالایی که در کشورمان وجود دارد، دانشجویان کمتری برای دوره کامل دکترا به خارج از کشور اعزام می‌شوند.
در حال حاضر تعداد دانشجویان اعزامی برای دوره دکتری محدود به رشته‌های اولویت‌دار است. خوشبختانه، توان علمی‌کشور در اغلب رشته‌ها در حدی است که به خوبی می‌توانند دانشجویان را در مقاطع بالا تربیت کنند. البته، وزارت علوم دانشجویان را به استفاده از فرصت‌های مطالعاتی شش ماهه یا نه ماه در خارج تشویق می‌کند. بدین صورت می‌توان از دانش کشورهای پیشرفته بهره‌مند شد. در کنار همه این مسایل، ارتباط متقابل با روسیه در زمینه‌های علمی، صنعتی، فناوری و فرهنگی برای هر دو کشور حائز اهمیت می‌باشد. به همین واسطه وزارت علوم تصمیم گرفته تعدادی از دانشجویان مستعد و نخبه که دارای رتبه خوب در کنکور سراسری بوده‌اند را برای ادامه تحصیلات در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به روسیه معرفی کند. امیدواریم که در سالهای آینده شاهد رشد خوب و افزایش تعداد دانشجویان باشیم.
شما به این مساله اشاره داشتید که تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در مالزی و هند کماکان زیاد است. لطفا بفرمایید سیاست وزارت بهداشت برای ارزیابی سطح فارغ التحصیلان رشته‌های پزشکی این کشورها به چه صورت است؟
البته، وزارت بهداشت برای فارغ التحصیلان این رشته‌ها در کشورهای مالزی، هند و فیلیپین نیز برنامه‌ها، نظارت و سیاست خاص خود را دارد. و انتظار می‌رود که با سیاست‌های فعلی وزارت بهداشت، در این کشورها هم به زودی تعداد دانشجویان با کاهش روبرو شود. اما در سایر رشته‌ها، اقبال با مالزی، هند و فیلیپین است، دلیل این مساله هم تحصیل به زبان انگلیسی و هزینه‌های نسبتا پایین کشورهای مذکور است.
دلیل عدم‌تایید مدارک فارغ التحصیلان ايراني در رشته‌های پزشکی دانشگاه‌هاي روسیه چیست؟ ارزيابي سطح پايين علمی‌آين دانشگاه‌ها و یا کافی نبودن دانش فارغ التحصیلان مي‌تواند در اين امر دخيل باشد؟
البته، سطح علمی دانشگاه‌های پزشکی روسیه به ویژه دانشگاه‌هایی که شاخص هستند، مثل دانشگاه‌های مسکو، سنت پترزبورگ یا دانشگاه‌های مراکز جمهوری‌ها از نظر قابلیت‌های آموزشی و از نظر زیرساخت‌ها (فضاهای آموزشی و آزمایشگاهی و کلا شیوه آموزش) بسیار مناسب و مطلوب است. حتی در سطح اروپا رتبه‌های بسیار خوبی دارند، ضمن اینکه از سابقه طولانی هم برخوردارند. سابقه برخی از این دانشگاه‌ها به بیش از۱۵۰ یا ۲۰۰ سال می‌رسد. دانشمندانی در مکاتب پزشکی روسیه تربیت یافته‌اند که سطح علمی و تأثیر آنها در پیشرفت علوم پزشکی قابل کتمان نیست. علاوه بر اینها، در دانشگاه‌های پزشکی روسیه ما شاهد دانش‌ها و مهارت‌هایی هستیم که می‌توانند برای جهان و برای کشور ما جدید باشند. روش‌های درمانی پیشرفته و خاص و دانش‌های پایه پزشکی نقاط قوت پزشکی روسیه هستند. پس نمی‌توانیم بگوییم که سطح پایین دانشگاه‌ها علت عدم ارزشیابی مدارک است. اما در مقاطعی، دانشگاه‌های پزشکی روسیه سخت گیری‌های لازم برای ورود دانشجو به دانشگاه را نداشته‌اند و همین ممکن است که منجر به ایجاد دیدگاه منفی و نتیجتاً سخت‌گیری بیشتر از طرف ایران شده باشد. تاکید می‌کنم، این مساله بیشتر به خاطر ارزیابی‌هایی بوده که روی دانشجویان خارجی این دانشگاه‌ها صورت گرفته است. ضمناً این موضوع نباید چنین تصوری ایجاد کند که دانش‌آموختگان ایرانی رشته‌های پزشکی روسیه در دو دهه گذشته عموماً سطح پایینی داشته‌اند. خوشبختانه در میان این گروه فارغ التحصیلان افراد موفق زیادی می‌توان یافت که به مدارج تخصصی پزشکی رسیده و در مناطق مختلف جهان از جمله کشورهای غربی بخوبی طبابت می‌کنند.
به اعتقاد شما آیا مشکل کیفیت آموزشی که گاهی در ارتباط با دانشگاه‌های پزشکی کشورهای «هم‌سود» مطرح می‌شود میتواند با رشوه گرفتن یا فساد نهاد‌های آموزشی در روسیه ارتباط داشته باشد؟
بروز فساد نیاز به عوامل زمینه‌ای دارد. هیچ گاه فساد خودبخود بوجود نمی‌آید. وقتی دانشجویی توانایی تحصیل عادی را نداشته باشد و نتواند با کلاس پیشرفت کند، ضعف زبان یا هر گونه ناتوانی در یادگیری داشته باشد، به دنبال آن ممکن است که مساله پرداخت رشوه یا خرید داده‌های مطالعاتی یا جعل مدرک پیش آید. البته، من معتقدم که این مساله هم نمی‌تواند در سطح فراگیر باشد. امروزه دسترسی آسان به ابزارهای چاپ و اسکن و امثالهم برای همه از جمله افراد متقلب وجود دارد که جعل انواع مدارک را میسر می‌کند. این هم خاص روسیه نمی‌تواند باشد. پس نتیجه‌گیری اینکه، چنین مسایلی وقتی بروز می‌کند که دانشجو با پایه ضعیف مشغول به تحصیل شود، یا به رشته‌ای وارد شود که متناسب با توانایی وی نیست. به طور مثال کسی از رشته علوم انسانی وارد رشته پزشکی شود. مدرک‌گرایی شدید و عدم تطابق رشته با علاقه فرد نیز موجب می‌شود که مساله فساد بروز کند. چون دانشجو مصر است به نحوی رشته را به پایان برساند. در همین جا باید نکته‌ای را با تأکید اضافه کنم. دفاتر سرپرستی دانشجویان در خارج و ادارات کنسولی سفارت خانه‌ها در فرایند تأیید مدارک کاملاً بر موضوع اشراف داشته و بنابراین به تأیید رسمی‌رساندن مدارک جعلی و مشکوک در نمایندگی‌های جمهوری اسلامی‌آیران تقریباً غیرممکن است. پس مدارکی که دارای مهر تأیید کنسولگری ایران هستند مشکلی از این جهت ندارند.
دانشجویانی که هیچ پیش زمینه‌ای در خصوص زبان روسی ندارند، برای ورود به دانشگاه‌های روسیه از طریق برخي موسسات اعزام دانشجو اقدام می‌کنند. در این موسسات هم به دانشجویان گفته می‌شود که شما یک دوره پیش دانشگاهی را می‌گذرانید و سپس وارد دوره می‌شوید. دانشجو هم بی‌خبر از تمام مشکلات پيش‌روي وي، به روسیه می‌آید. آیا ارگانهای دولتی ایران نباید در این زمینه و در دادن آگاهی‌های قبلی نقش موثرتری ایفا کنند تا دانشجو پس از ورود به روسیه یا پس از اتمام تحصیلات مغبون نشود؟
طبیعتا، در خیلی از موارد، وقتی دانشجویان کشور دیگری را انتخاب می‌کنند، رویاهای بسیاری در سر دارند. و وقتی وارد شرایط می‌شوند، رویا جای خود را به واقعیت‌های موجود می‌دهد. حتی وقتی دانشجو وارد مرفه‌ترین کشورها هم شود، باز ممکن است با مشکلاتی مواجه شود. گاهی جوان‌ها چنان ذهن خود معطوف تحصیل در خارج می‌کند که گوش آنها بر توصیه‌ها و هشدارهای دلسوزانه بسته می‌شود. مسئولین کشور و سازمان‌ها امکانات و مجاری بسیاری را برای رشد آگاهی و اطلاعات داوطلبان فراهم کرده‌اند. اطلاعات جامعی در باره نظام ارزشیابی و دانشگاه‌های معتبر در سایت‌های وزارت علوم و وزارت بهداشت موجود است. از طرف دیگر وزارت علوم فعالیت شرکت‌هایی که با وعده‌های واهی دانشجویان را اعزام می‌کنند را محدود کرده تا اطلاعات و راهنمایی‌های بی‌اساس عامل تصمیم‌گیری جوانان علاقمند به تحصیل در خارج نباشد. در اینجا لازم است اضافه کنم در نظام جمهوری اسلامی طی سه دهه تلاش وسیعی صورت گرفته تا با ساختن زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های لازم در مجموعه وزارت علوم، وزارت بهداشت، دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد، نیاز جوانان کشور به تحصیل در خارج از میان برداشته شود.
امروزه در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در تمام رشته‌ها امکان تحصیل در داخل کشور وجود دارد. ما اکنون حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار دانشجو داریم. نسبت تعداد دانشجو به جمعیت ایران، تا جایی که من در منابع مطالعه کرده ام، در دنیا اول است. بنابراین اگر دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در ایران بگذرانند و با داشتن پایه مناسب در رشته مورد نظرشان راهی تحصیل در خارج کشور شوند، با مشکلات کمتری مواجه خواهند بود. در این صورت بواسطه داشتن اطلاعات پایه رشته خود حتی با سطح زبانی نه چندان بالا هم می‌توانند از عهده تحصیل برآیند. اما وقتی مفاهیم اولیه را دانشجو نمی‌داند، دانش پایه در فکر او شکل نگرفته است و تصور کاملی هم از رشته ندارد، مشکل زبانی هم به این مسایل اضافه می‌شود و آنگاه می‌توان تصور کرد که سختی و فشار تا چه حد افزایش می یابد. پس شاید بهترین پاسخ یک جمله‌ای من به سوال شما این باشد که: «مسئولین همت خود را بر تأمین آموزش عالی برای جوانان در داخل کشور گذاشته‌اند و برای تحصیلات تکمیلی نیز از هر طریق ممکن از جمله سایت و انتشارات وزارت علوم و وزارت بهداشت، همچنین از طریق رایزنی‌های علمی اطلاع رسانی لازم را انجام می‌دهند».
همگان بر ظرفيت و استعداد دانشجويان ايراني اعتراف دارند. اما آيا به نظر شما دانشگاه‌هاي روسيه توانايي جذب و عملياتي كردن اين استعداد‌ها را دارند؟ به عبارت ديگر، با عنايت به اين واقعيت كه برخي دانشجويان روس براي ادامة تحصيل دانشگاه‌هاي غربي را انتخاب مي‌كنند، اميد به تحصيل در روسيه از سوي دانشجويان ايراني را «واقعي» يا «واهي» مي‌دانيد؟
اگر دانشجو با آمادگی کافی و با سطح توان مناسب وارد دوره‌های آموزشی در روسیه شود، میتواند از امکانات و مزیت‌هایی که در سیستم روسیه وجود دارد، استفاده کند. این برجستگی‌ها و مزیت‌ها کدامند؟ یکی اینکه دانشگاه‌های روسیه فضا و زیرساخت‌های اولیه و مناسب آموزش را دارند. از نظر آموزش، کلاس، کارگاه عملی، کتابخانه و امثالهم شرایط بسیار خوبی وجود دارد. در ارزیابی‌های جهانی نیز می‌توان مشاهده کرد که دانشگاه‌های روسیه از نظر شاخص‌های کمی‌رتبه‌های بسیار بالایی را داشته و دارند. دانشگاه دولتی مسکو از نظر شاخص‌های کمی‌آموزش مدت مدیدی رتبه اول جهان را داشته است. از نظر آموزش‌های عملی، دانشگاه‌های روسیه شرایط بسیار خوبی دارند و به تئوری اکتفا نمی‌کنند. تعداد اساتید و نسبت تعداد استاد به دانشجو، بسیار مطلوب است. ساعات تدریس اساتید روسی در هفته کم است و همین مساله به استاد امکان مطالعه بیشتر و تعمق را می‌دهد. از نظر امکانات خوابگاهی شرایط نسبتا خوب و همه دانشگاه‌ها قادر به تأمین خوابگاه برای همه دانشجویان خود هستند. اینها مزیت‌های دانشگاه‌های روسیه است که میتواند برای دانشجویان ما مناسب باشد. بهر حال نباید فراموش کنیم که شرط اساسی موفقیت دانشجو داشتن پایه علمی و سطح مطلوب زبان روسی است.
با توجه به نیازهای داخل کشور، آیا در خصوص انتخاب رشته اطلاع‌رسانی درستی به دانشجویان می‌شود؟ چه رشته‌ای را انتخاب کنند که بتوانند در کشور از آن بهره ببرند؟
سایت رایزنی علمی برخی اطلاعات لازم را آورده است. علاوه بر این، در سایت وزارت علوم، دانشگاه‌های مورد قبول ایران ذکر شده‌اند. همچنین تجربه اعزام دانشجو در دو دهه گذشته کم و بیش وجود داشته و مصاحبه‌هایی انجام شده و مطالبی در سایت‌ها و مجلات نوشته شده است، بنابراین، کسب اطلاعات کار مشکلی نیست و زمینه اطلاعاتی در کشور وجود دارد. به طور مثال غالبا می‌دانند که روسیه در رشته‌های هوافضا، در رشته‌های مهندسی مثل مکانیک، شیمی، مهندسی عمران و در معماری، در رشته‌های هنر، در بیوتکنولوژی، رشته‌های مرتبط با فناوری نانو، در رشته‌های علوم انسانی مثل تاریخ و رشته‌های مرتبط با جغرافیا و برخی دیگر سرآمد است. کسانی که به دنبال مسایل دانشگاهی باشند، مسلما در این خصوص اطلاعات هم دارند. اطلاعات موجود در سایت‌ها هم میتواند برای انتخاب دانشگاه مناسب به ایشان کمک کند. گذشته از تمام اینها، در دنیای امروز دسترسی به اینترنت برای همه وجود دارد و با یک جستجوی ساده می‌توان اطلاعات بسیاری از دانشگاه‌ها را به دست آورد، پس مشکلی در کسب اطلاعات وجود ندارد. دانشگاه‌های روسیه همه دارای سایت اختصاصی هستند که پاسخگوی نیاز دانشجو است.
چند وقت پیش صحبت از این بود که برای تربیت مترجمین تخصصی بهتر است که از ابتدای دوره کارشناسی دانشجو به روسیه اعزام شود، یعنی بلافاصله پس از دیپلم. به اعتقاد شما چنین طرحی تا چه حد میتواند برای تربیت مترجم مفید باشد؟
شاید اگر صِرف مساله ترجمه و تحصیل را در نظر بگیریم، موفقیت‌هایی را داشته باشد. اما در کنار مساله تحصیل و قرار گرفتن در محیط روسیه، باید به مسایل فرهنگی و دانشجویی هم توجه داشته باشیم. اگر فرض کنیم که دانشجو در سن هجده یا نوزده سالگی برای تحصیل به خارج از کشور بیاید، روسیه یا هر کشور دیگر، امکان بروز مشکلات روحی و روانی و مشکلات عاطفی و مسایل ناشی از جدا بودن از خانواده برایشان پیش می‌آید. بنابراین مناسب تر است که پس از اتمام دوره کارشناسی به خارج از کشور بروند. مجدداً یادآوری می‌کنم که از صفر شروع کردن تحصیل دانشگاهی در محیط بیگانه، مشکلات خود را به همراه دارد.
من فکر می‌کنم، زبان علمی فارسی یک دختر یا پسر هجده ساله که تنها در مدرسه تحصیل کرده، هنوز کاملا شکل نگرفته و حالا اگر در این سن به کشور دیگری رفته و شروع به تحصیل در آن زبان کند، بسیاری از مفاهیم روسی بدون معادل فارسی در ذهنش جای می‌گیرند. واقف هستید که مترجم خوب کسی نیست که فقط زبان بیگانه را بفهمد، بلکه باید به زبان مادری خود کاملا واقف باشد و بتواند بهترین معادل‌ها را در مقابل واژه خارجی قرار دهد. آیا فکر نمی‌کنید که صرف تحصیل و بدون پرداختن به ادبیات زبان فارسی، نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد؟
البته زبان‌شناسی رشته شماست، اما تا جایی من مطالعه کرده‌ام زبان‌شناسان شکل‌گیری زبان و لهجه را در سنین پیش از دبستان می‌دانند. لذا پس از این دوران زبان خارجی نمی‌تواند مثل زبان مادری باشد. به هرحال لازمه ترجمه خوب آن است که شخص به زبان فارسی یعنی زبان مادری خود تسلط کافی داشته باشد، با ادبیات فارسی کاملا آشنا بوده و دایره لغت خوبی داشته باشد تا بتواند معادل‌های مناسبی برای واژه خارجی پیدا کند. بنابراین، اگر پایه فارسیِ دانشجو قوی نباشد، مترجم خوبی از آب در نمی‌آید. شاید بتواند مسایل را درک کند، اما در برگردان آنها مشکل خواهد داشت. بنابراین از این نظر من هم موافقم که دانشجو بهتر است پس از اتمام دوره کارشناسی و با پایه زبان فارسی قوی تر اعزام شود.
به طور كلي كار‌ويژة رايزني علمي ايران در روسيه چيست؟ برخي از دانشجويان از كمبود حمايت دولت ايران از دانشجويان ايراني رضایت کافی ندارند، آيا نهاد متبوع شما در انجام وظايف خود موفق بوده است؟
روحیات و افکار دانشجویان برای من آشنا و ملموس است و می‌توانم بگویم که تجربه نسبتاً زیادی در کار با قشر دانشجو و جوانان دارم. ضمن آنکه خود نیز طبیعتاً دوران دانشجویی را طی کرده و روحیات و برداشت خاص آن دوران را تجربه کرده‌ام. در دوره حدود هجده سال تدریس در دانشگاه‌های مختلف، و سالهای طولانی مسئولیت در سطح معاونت آموزشی، معاونت پژوهشی و ریاست دانشکده همیشه دیده‌ام که انتظارات دانشجویان بسیار بیشتر از امکانات واقعی مسئولین است. به هر حال وقتی کسی در یک دانشگاه مسئولیتی دارد یا به عنوان رایزن علمی‌با دانشجویان سر و کار دارد، زمان کاری محدودی دارد. شاید در روز بتواند ده ساعت را به کار اختصاص دهد، اما برای فرد فرد چند هزار دانشجو چقدر وقت می‌توان اختصاص داد. گاهی دانشجویان انتظار دارند که یک مسئول مشکل آنها را دقیقاً از همان راهی که دانشجو می‌خواهد حل کند. معمولاً این انتظار وجود دارد که در هر ساعت اداری و به هر مقدار باید پای صحبت و درددل آنها نشسته و اقدام فوری شود.
این انتظارات انصافاً و از نظر فیزیکی قابل تحقق نیست و من شخصاً انتظار دارم دانشجویان عزیز این موضوع را درک کنند. در رایزنی علمی‌کارهای بسیار زیاد دیگری وجود دارد، مثل ارتباط با دانشگاه‌های هم داخل ایران و هم در محل مأموریت، کارهای مربوط به سفارت و کنسولگری و غیره. بنابراین دانشجویان نباید تصور کنند که رایزن علمی وقت خود را صرف کارهایی غیر از حوزه کاری رایزنی می‌کند. رایزنی علمی روسیه حدود سه هزار دانشجو را زیر پوشش خود دارد، با توجه به اینکه آسیای میانه هم در این حوزه است. اما مطمئنا مشکلات دانشجویان، و گرفتاری‌های مختلف آنها در دانشگاه، مشکلات مالی و غیره دغدغه مسئولین، رایزن و سفیر محترم هست. و نسبت به اینها بی تفاوت نیستیم. حداکثر پیگیری‌ها را برای حل مشکلات دانشجویان انجام می‌دهیم.
در حال حاضر چه برنامه‌هایی برای دانشجویان شاغل به تحصیل در روسیه دارید؟
برای تحصیل گروه‌های بعدی و البته برای دانشجویان موجود برنامه‌هایی داریم. برنامه‌های ما در بخش آموزش این است که تا حد امکان ارتباط را با دانشگاه‌ها تقویت کنیم تا دانشگاه‌ها کاملا حس کنند که دانشجویان ایرانی دارای پشتوانه محکمی‌در سفارت جمهوری اسلامی‌آیران هستند، و بدانند که سفارت و وزارت علوم نسبت به سرنوشت تحصیلی و رفاه دانشجویان خود بی تفاوت نیست. در این راستا هرگونه شکایتی که از دانشجویان می‌رسد من سعی می‌کنم حداقل شخصا با مکالمه تلفنی مساله را پیگیری کنم. تا این پشتوانه را دانشگاه‌ها احساس کنند. از دیگر برنامه‌ها این است که اطلاع رسانی کافی کنیم، بر فراگیری هر چه بهتر زبان روسی توسط دانشجویان اصرار داشته باشیم و پیگیری کنیم. در مورد مسائل فرهنگی که بخش مهمی‌آز کارهای ما را تشکیل می‌دهد، سعی می¬کنیم که ارتباط با دانشجویان را حفظ کرده و در مناسبت‌های مختلف مثل روز دانشجو، هفته پژوهش، دهه فجر، ایام نوروز و غیره برای آنها برنامه‌هایی را برگزار کنیم، اگر شرایط اقلیمی به ما امکان دهد، سعی می‌کنیم برنامه‌های گروهی مثل اردوهای دانشجویی برگزار کنیم. به برنامه‌های ورزشی توجه داریم، و با همکاری انجمن اسلامی‌دانشجویان تلاش بر اجرای برنامه¬های هفتگی فوتبال یا ورزش‌های داخل سالنی داریم. سعی کردیم برای خانم‌های دانشجو شرایط ورزشی مناسبی را فراهم کنیم، اقدامات لازم هم انجام شده. ما قصدمان این است که تمام دانشجویان ایرانی را تحت پوشش داشته باشیم. رایزنی متعلق به تمام دانشجویان ایرانی است و می‌خواهیم که ارتباطمان را با آنچه قوی تر کنیم.
چه برنامه‌هایی برای شناسایی دانشجویان مستعد و جذب آنها دارید؟ آیا کاری برای ایجاد انگیزه در دانشجویان انجام می‌دهید؟
ما در مناسبت‌هایی مثل روز دانشجو، یا در کنفرانس‌های علمی‌که توسط رایزنی برگزار می‌شود با دستاوردهای علمی-پژوهشی دانشجویان آشنا می‌شویم. این آشنایی مقدمه‌شناسایی دانشجویان مستعد و نخبه را فراهم ساخته و در آینده می‌توان در حد امکان از آنها استفاده کرد. بعلاوه از فرصت‌هایی مثل بورس دوَل و یا بورس سال آخر برای حمایت دانشجویان بهره خواهیم برد.
بورس دولتی بر اساس چه معیارهایی به دانشجویان تعلق می‌گیرد؟ در بسیاری موارد دیده می‌شود که افرادی بدون دارا بودن شرایط مناسب و با انتخابي «مسئله‌دار» از این بورس استفاده کرده و جاي كسي را اشغال مي‌كنند که از همه نظر شایسته انتخاب برای دريافت این حمایت بوده، اما نتوانسته از آن برخوردار شود؟ ديدگاه شما در اين خصوص چيست؟
می‌دانید که من از اواخر مهرماه سال جاری سرپرست دانشجویان شده‌ام و لذا فعلاً کاری در جهت توزیع بورس بین داوطلبان نجام نداده‌ام. ضمناً تصور نمی‌کنم در گذشته هم آنچنان که در سوال مطرح شد عمل شده باشد. تعداد بورس دول در حد ۱۵ تا ۲۰ نفر است. در رشته‌های خاصی که وزارت علوم روسیه برای ما مشخص می‌کند، می‌توانیم این بورس یا فرصت تحصیلی را به دانشجویان بدهیم. به هر حال سعی رایزنی علمی بر این است که افراد مناسب را برای این بورس‌ها معرفی کند. اما طبیعتا وقتی قرار باشد که از میان افراد زیادی تنها تعدادی محدود انتخاب شوند، همیشه نارضایتی هم وجود دارد. طبیعتاً کسانی که انتخاب نشده¬اند، احساس می‌کنند که حقی از ایشان ضایع شده است. اما شاید در واقعیت این طور نباشد. به هر حال ما تلاشمان بر این است که انتخاب‌مان بر اساس درخواست‌های کتبی و ارایه مدارک و ارزیابی آنها باشد. البته، در کنار نظر رایزنی علمی و سفارت، وزارت علوم روسیه هم در این خصوص اظهار نظر کرده و انتخاب را تایید یا رد می‌کند.
دانشجويان ايراني در روسيه با مشكلات مختلف از جمله هزينه‌هاي بالا، شرايط سخت خوابگاه، مشكل بودن فراگيري زبان روسي و ... دست به گريبانند. اما شايد موضوعي كه بيش از هر چيز نگراني آنها و خانواده‌هاي آنها را بر مي‌انگيزد، مسائل امنيتي است. آيا پس از حوادث اخير در مسكو از جمله درگيري‌هاي قومي ميان اسلاو‌ها و قفقازي‌ها و بمب‌گذاري در فرودگاه مسكو شرايط امنيتي براي خارجيان از جمله دانشجويان ايران سخت‌تر نشده است؟
البته مشکلاتی وجود داشته است. اما خوشبختانه در سالهای اخیر مشکلات حاد و جبران‌ناپذیری برای دانشجویان اتفاق نیافتاده است. بااین حال، سرپرستی دانشجویان و سفارت همیشه حساسیت خاصی نسبت به امنیت، آرامش و سلامتی دانشجویان دارد. در مواقعی که جامعه ملتهب می‌شود یا کوچکترین خطری برای دانشجویان احساس می‌کنیم، مثل همین اواخر که چند روزی گروه‌های نژاد‌پرست حرکت‌هایی را در سطح شهر انجام می‌دادند، ما سعی می‌کنیم به دانشجویان ایرانی توصیه ایمنی لازم را ارائه دهیم. در این موارد حتی احتمال خطر ممکن است بسیار کم باشد، اما ما موظفیم که حداقل احتمالات را هم در نظر بگیریم و دانشجویان را مطلع کنیم. دانشگاه‌های روسیه هم همین سیاست را دارند و در مورد امنیت دانشجویان بی توجه نیستند. در موضوع امنیت اجتماعی روسیه شاید برداشت‌ها و تصورات بیشتر از واقعیات موجود است و بعضی از رسانه‌ها، مثل رسانه‌های غربی هم به آن دامن می‌زنند و آن را بیشتر از آنچه هست نشان می‌دهند. واقعیتی که در روسیه وجود دارد این است که نظارت دستگاه‌های امنیتی و پلیس در جامعه جدی و قوی است و اجازه نمی‌دهند که شرایط از کنترل آنها خارج شود. ممکن است در گوشه‌هایی از شهر برای افرادی اتفاقی بیافتد، اما وقتی به وضعیت کلی جامعه نگاه می‌کنیم، می بینیم که ناامنی آشکاری وجود ندارد.
اضافه می‌کنم که در محیط‌های دانشگاهی تدابیر امنیتی و ایمنی سطح خوبی دارد و هیچ دانشگاهی در روسیه بدون مجوز لازم اجازه ورود به افراد نمی‌دهد. من به هر حال امیدوارم که مشکلی پیش نیاید و جایی برای نگرانی وجود نداشته باشد. مساله دیگر اینکه روسیه کشور بسیار بزرگ و پهناوری است. شهرهای بسیاری در روسیه وجود دارند که هم از نظر علمی بسیار شاخص بوده و هم از امنیت مطلوبی برخوردارند. به هر حال مسکو شهری مرکزی و کلان شهر است و گروه‌های مختلفی از مردم در آن زندگی می‌کنند، لذا ممکن است مشکلات و جرایمی وجود داشته باشد که مختص کلان شهرها است. در روسیه شهرهایی مثل کازان، اوفا، نووسیبرسک از نظر تحصیلی و معیشتی می‌توانند مکان‌های مناسبی برای دانشجویان باشند. تعدادی از دانشگاه‌های این شهرها مورد تایید ایران است و از نظر علمی هم مطلوب هستند. حتی در رتبه بندی‌های علمی‌آز جایگاه خوبی برخوردارند.
آیا تا حالا به این فکر افتادید که به خوابگاه‌ها سری بزنید و بدانید که دانشجویان در چه شرایطی زندگی می‌کنند؟ یا چنين موضوعي را در برنامه آتی خود مطمح‌نظر داريد؟
بله من به خوابگاه‌های دانشجویان ایرانی سر زده‌ام و با بسیاری از خوابگاه‌ها آشنا هستم. خودم هم دوره دکتری را در روسیه گذرانده‌ام و در دوران تحصیل در خوابگاه زندگی کرده‌ام. خوابگاه‌های دانشگاه‌های روسیه به خصوص شهرهایی مثل مسکو و سنت‌پترزبورگ مشکلی که دارند قدیمی بودن ساختمان‌های خوابگاه هاست. بازسازی خوابگاه‌ها و احداث ساختمان‌های جدید احتیاج به اعتبارات سنگین دارد که گاهی اوقات در اولویت‌های دانشگاه‌ها قرار نمی‌گیرد. با اینکه دولت به خوبی دانشگاه‌ها را تامین مالی می‌کند، اما سیاست آنها بر این است که فعلاً سایر زیرساخت‌های دانشگاه را توسعه دهند. شرایط خوابگاهی در سنت‌پترزبورگ و مسکو آن طور که ما می‌خواهیم در شان دانشجویان ما نیست. اما من حتی خوابگاه‌هایی را دیده‌ام که بسیار لوکس و با تجهیزات مناسب بوده‌اند. خوابگاه‌هایی را دیده‌ام که کنترل روی انظباط اخلاقی دانشجویان و ورود و خروج آنها نزدیک به شرایط خوابگاه‌های ایران بوده که از این نظر خیلی پسندیده هستند.
شما اطلاع دارید که برخی دانشگاه‌های پزشکی فاقد خوابگاه هستند. دانشجویان این خوابگاه‌ها مجبورند برای گرفتن خوابگاه به یکی از مسئولین آنجا رشوه کلانی بدهند تا بتوانند با دو برابر قیمت در خوابگاه دانشگاه دیگر زندگی کنند. مبلغی که این دانشجویان می‌پردازند، به اندازه کل هزینه تحصیل و خوابگاه یک دانشجوی زبان‌شناسی در دانشگاه اداره کننده آن خوابگاه است. آیا از این جریانات اطلاع دارید؟
علت این مساله بالا بودن تقاضا برای خوابگاه در شهرهای بزرگ روسیه و بویژه در مسکو است. در سالهای اخیر تعداد بسیار زیادی دانشجو از چین و سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی به روسیه آمده‌اند. از طرف دیگر هم علاقه دانشجویان روسی به تحصیل بسیار بیشتر از گذشته شده است. طبق اطلاعات آموزش عالی روسیه، تقاضا برای آموزش عالی به نسبت گذشته یک و نیم تا دو برابر افزایش داشته است. بنابراین، دانشگاه‌ها فضای کافی برای اسکان دانشجویان ندارند. در این شرایط واضح است که بازار سیاه هم بوجود می‌آید.
آيا سفارت جمهوری اسلامی یا رایزنی علمی هیچ کاری برای حمایت از این دانشجویان نمی‌تواند انجام دهد؟
ما حمایت‌های لازم را در حد مکاتبه یا تماس تلفنی با مسئولان دانشگاه‌ها انجام می‌دهیم. آنها هم با احترام به رایزنی پاسخ می دهند، اما جواب‌هایشان هم کاملا مشخص است. می‌گویند که ما سعی می‌کنیم که مشکل دانشجویانتان را حل کنیم، اما به هر حال جواب‌ها به این ختم می‌شود که تعداد دانشجویان خارجی زیاد است و امکانات محدود.
آيا نهادهايي مشابه رايزني علمي ايران در روسيه از سوي ساير كشورهاي براي حمايت از دانشجويان خود در اين كشور وجود دارد؟ رايزني ايران در مسكو نسبت به اين نهادها در چه وضعيتي قرار دارد (از منظر مقايسه)؟
بله، کشورهای دیگر بسته به سطح روابط دیپلماتیک خود دارای وابستگی‌های فرهنگی و علمی هستند. البته می‌دانید که همه سفارت خانه‌ها عرض و طول یکسانی ندارند، خوشبختانه سفارت ما در روسیه در تمام عرصه‌ها فعالیت خوبی دارد. از دیگر سفارتخانه‌های فعال می‌توان به چین اشاره کرد. نمونه دیگر کره جنوبی است که ارتباطات علمی و فنی بسیار خوبی با روسیه دارد و بهره برداری مناسبی از قابلیت‌های موجود می‌کند. کشورهای آسیای جنوب شرقی و اروپای غربی هم دارای رایزنان علمی هستند که هم به مسایل علمی‌توجه دارند و هم به مسایل دانشجویی. اصولا در دنیای امروز ارتباطات علمی و فنی نقش بسیار مهمی‌دارد و در تمام سفارتخانه‌ها به آن توجه می‌شود. به خاطر پتانسیل‌ها و کشش‌های علمی‌که در روسیه وجود دارد، غالب کشورها نمایندگانی در این کشور دارند.
توصية شما به دانشجوياني جديدي كه براي ادامة تحصيل عزم روسيه را دارند چيست؟
توصیه من به دانشجویان این است که:
اولا انتخابشان را در روسیه متناسب با استعداد خودشان و متناسب با پایه تحصیلی انجام دهند. دانشجویان ما گاهی به صِرف محبوبیت یک رشته در ایران و بدون توجه به علاقه و استعداد رشته انتخاب می‌کنند. توصیه بعدی به دانشجویان اینکه در فراگیری زبان روسی تلاش زیادی کنند. به هر حال، زبان روسی واسطه انتقال علم از روسیه به کشور ما می‌باشد. زبان روسی بستری است که توانسته نویسندگان بزرگی را در خود تربیت کند، همین مساله نشان دهنده قابلیت و غنای این زبان است. باید زبان روسی را به خوبی فراگرفته و تلاش در جهت فراگیری زبان انگلیسی هم داشته باشند. سوم اینکه، جوانانی که می‌خواهند برای تحصیل به روسیه بیایند، باید اول قابلیت‌های روحی و اتکا به نفس خود را محک زده باشند. به هرحال تحصیل در کشور خارجی و دور بودن از خانواده نیاز به این دارد که جوان به‌اندازه کافی پخته و مستقل باشد. البته، جدا بودن از خانواده و تحصیل نیز این مساله را تقویت می‌کند.
مساله بعد اینکه، برای شروع مقطع تحصیلی باید در زمان مناسب و متناسب با تقویم آموزشی وارد دانشگاه شد. یعنی در شهریور ماه وارد دانشگاه شده و تحصیل را آغاز کنند. موارد زیادی دیده می‌شود که دانشجویان در اواسط یا اواخر ترم وارد دوره می‌شوند. در این وضعیت دو مشکل بروز می‌کند، اولی مربوط به ناهماهنگی تحصیلی است و مشکل دوم شرایط آب و هوایی. شرایط اقلیمی‌آز اواسط پاییز تا فروردین طوری است که میتواند بر روحیه برخی افراد اثر نامطلوبی بگذارد. اما در اواخر تابستان یعنی در ابتدای سال تحصیلی عادی این فرصت را دارند که خود را کم کم با محیط هماهنگ سازند و فرصت کافی هم برای پیش رفتن با کلاس‌ها خواهند داشت. توصیه بعدی هم این است که به ارزشهای اخلاقی و مسایل فرهنگی ایرانی توجه داشته باشند. سعی کنند از این ارزشهای اخلاقی و خانوادگی در وجود خودشان پاسداری کنند. این ارزشهای مذهبی و شرقی از ثروت‌های ماست که بیگانگان نیز به آن اذعان دارند. دانشجوی ما که در خارج از کشور زندگی می‌کند، باید آینه‌ای از ارزشهای فرهنگی و مذهبی و اخلاقی ملت خود باشد. این نکته بسیار حایز اهمیت است که دانشجویان باید به آن توجه کافی داشته باشند. بخش زیادی از شناخت مردم روسیه از ما بواسطه رفتارهای ما شکل می‌گیرد. نکته دیگری که به ذهنم می‌رسد این است که دانشجویان مستقر در روسیه و آسیای مركزي ارتباط خود را با رایزنی از طریق مراجعه مداوم با سایت حفظ کنند. همین مساله ما را تشویق می‌کند که سایت رایزنی را پربارتر کنیم. برخی اوقات اطلاع رسانی‌ها نیز از طریق سایت انجام می‌گیرد.
تنظيم: فرزانه شفیعی
بر گرفته از (با اندکی تغییر): www.iraneurasia.ir
تبدیل پینگلیش به پارسی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر