آواز گنجشک‌ها The Song of Sparrows

« کریم که در یک پرورشگاه شترمرغ کار می‏کند، به دلیل خراب شدن سمعک دخترش و نزدیک بودن امتحانات او مجبور می‏شود به شهر برود. اما هزینه تعمیر و یا خرید سمعک از توان او خارج است. کریم بر اثر یک بی احتیاطی موجب فراری دادن یکی از شترمرغ‏های پرورشگاه می‏شود، او به همین علت از کارش اخراج می‏شود. کریم متوجه می‏شود که از طریق کار با موتورسیکلت‏اش در تهران می‏تواند پول خوبی به جیب بزند و هزینه زندگی‏اش را تامین کند. او با آمدن به دل شهر با آدم‏های گوناگونی روبرو می‏شود. در همین بین پسر کریم به همراه دوستانش آرزو دارند تا پرورشگاه ماهی قرمز راه بیاندازند و از این طریق پول دار شوند ... » اگر بید مجنونی را که با وجود ایفای نقش بازیگران حرفه‏ای در آن کاملا ناموفق بود از کارنامه‏ی مجید مجیدی کارگردان جهانی شده‏مان کنار بگذاریم‏، آواز گنجشک‏ها ادامه‏بخش تجربه موفقیت‏آمیز مجید مجیدی در فیلم‏های "بچه‏های آسمان" و "به رنگ خدا" در کار با بازیگران ناشناخته است.

بخش یکم | Part one | Первая часть
  بخش دوم | Part two | Вторая часть  

آواز گنجشک‏ها‏، بار دیگر این شانس را برای مجیدی فراهم آورده که در اسکار شرکت داشته باشد. اما این فیلم در قیاس با بچه‏های آسمان فیلمی که در میان نامزدهای خارجی زبان قرار گرفت، آن‏چنان اثر خارق‏العاده‏تری نیست. با این حال سرشناسی مجید مجیدی در جهان، داشتن پخش ‏کننده‏ی بین‏المللی برای فیلم و همچنین کسب جایزه خرس نقره‏ای بهترین بازیگر مرد در جشنواره برلین برای رضا ناجی امیدها را در سینمای ما زنده کرده است تا بلکه جایزه‏ی اسکاری که جایش در ویترین افتخرات سینمای ما خالی است، توسط آواز گنجشک‏ها کسب شود. اگرچه در آن سال هم که بچه‏های آسمان به میان 5 فیلم برتر راه یافت، اگر مناسبات سیاسی اسکار در میان نبود این جایزه برای مجیدی و سینمای ایران کسب می‏شد.

آواز گنجشک‏ها همچون کارهای قبلی مجیدی لحظات تلخ و احساسات‏برانگیز زیادی دارد. اما مجیدی که همیشه در آثارش نشان داده که از هوش و نوآوری بالایی در کارگردانی برخوردار است، با جای دادن طنزهایی زیرکانه در قصه‏‏، فیلم را از سقوط به احساساتی گرایی افراطی مصون داشته است.

هوشیاری مجیدی در فرار از کلیشه به خوبی در تمامی سکانس‏های فیلم و به طور کاملا شفافی در صحنه‏ی رویارویی آقا کریم  با دخترک معصومی که در سر چهار راه  اسپند دود می‏کند و تلاش کریم برای خرد کردن پولش نمایان است.

مجیدی سعی کرده در جذب مخاطب برای فیلم وسیع عمل کند. در فیلم تلاش شده داستان طوری جلو برود تا از داوران بین المللی گرفته تا کودکان و نوجوانان بتوانند با فیلم ارتباط موثری برقرار کنند و برداشت مخصوص به خود را از نماها و صحنه‏ها داشته باشند.

آواز گنجشک‏ها فیلمی است که مطمئنا مورد توجه کودکان و نوجوانان قرار خواهد گرفت. آرمان‏گرایی، ساده‏اندیشی و تقابل تضادهای اجتماعی در رفتار بازیگران نوجوان فیلم موج می‏زند. نوجوانان هر جامعه‏ای یقینا خواهند توانست به راحتی با فیلم ارتباط برقرار کنند و همذات‏پنداری با شخصیت‏های سختی کشیده فیلم داشته باشند. به طور مثال جایی که کودکان فیلم می‏خواهند با پرورش ماهی قرمز و فروش آن به قول خودشان میلیونر شوند، اما به یک‏باره و با ریختن ظرف ماهی‏ها بر روی زمین، تمامی آرزوهایشان بر باد می‏رود، تقلای کوکانه‏شان و اشک‏های صادقانه‏شان بسیار تکان‏دهنده و تاثیرگذار بر تماشاگر عام و خاص خواهد بود.

سکانس‏های شهری فیلم نوعی سردرگمی را در ذهن بیننده القا می‏کند. برخلاف صحنه‏های روستایی فیلم که به شدت آرمان‏گرایانه به تصویر کشیده شده است، در لحظاتی که کریم با موتورسیکلت‏اش در شهر به دنبال مسافر است، به شدت واقع‏گرایانه و گزنده از لحاظ رئالیستی بودن اثر، می‏شود. این عدم توازن در زندگی مردم شهر و حاشیه‏نشینان شهر، ضرب‏آهنگ و شتاب قابل اعتنایی به فیلم داده است.

سکانس رقص سماع‏وار شترمرغ و کرنش شترمرغ‏ها در برابر آقا کریم در انتهای فیلم هم زیبا کار شده است؛ اما نه به زیبایی پایان دیگر فیلم اسکاری مجیدی یعنی بچه‏های آسمان! جایی که ماهی‏های قرمز حوضچه بعد از تلاشی خستگی‏ناپذیر بر پاهای خسته پسرک قهرمان فیلم بوسه می‏زنند.

فیمبرداری تورج منصوری یکی دیگر از نقاط تکیه فیلم است. نماهایی که از بالا فیمبرداری شده است، همچون نمای حمل درب آبی رنگ از میان مزارع سوخته‏، این معنی را القا می‏کند که مرد در برابر مشکلات تنها نیست و کسی از آن بالا مواظب این مرد است. هلی‏شات‏های پرخرج فیلم در میان کوه‏ها و دره‏ها در هنگام جستجو مشقت‏بار کریم برای یافتن شترمرغ در انتقال مفهوم به تماشاگر بسیار موثر و موفق است. همچنین از دید بصری و از لحاظ قاب‏بندی و گرفتن مناظر بدیع و وجود بادهایی که در میان علفزارها و بوته‏ها می‏پیچد، تصاویر دل فریبی گرفته شده است.

حیف است که اشاره‏ای هم به موسیقی استاد حسین علیزاده نکنیم. موسیقی عرفانی‏ای که در پس صحنه‏های چشم‏نواز فیلم گوش‏نواز ظاهر می‏شود و به‏حق شایسته دریافت سیمرغ بهترین موسیقی متن در جشنوراه بیست و ششم فجر بود.
نویسنده: علی‌ رجبی
برگرفته از:  http://alef.ir