Tehrân     Kiyef      Dâlâs     Moskow     Sufiye     Âstâne     Berlin     Došanbe     Âdelâyd     Halifaks       Tâ Nowruz

۱۳۹۰ بهمن ۲۴, دوشنبه

اجرای قطعه ی ارکسترال سیمرغ Ejrâye qat'eye orkestrâle Simorq

اولین اجرای قطعه ی ارکسترال سیمرغ، به آهنگسازی حمید متبسم و خوانندگی همایون شجریان در اروپا، در شهر هرلن هلند انجام شد. به تازگی بخشی از آن از تلویزیون بی بی سی فارسی پخش شده است. این یادداشت مروری است بر این اجرا.
برگردان شاهنامه ی فردوسی به زبان موسیقی از نظر شعری کار ساده ای نیست. بارها گفته شده و اهل موسیقی می دانند که برگردان مثنوی- فرمی که شاهنامه به آن صورت سروده شده- دشوار است در غزل، ابیاتی وجود دارد که با حذف آنها صدمه جدی به پیکر شعر وارد نمی شود اما در فرم مثنوی حذف هر بیت می تواند قصه را مخدوش کند و درک آنرا برای شنونده دشوار سازد. به جز آن، خاصیت انتزاعی موسیقی سنتی ایران، نزدیکی بیشتری با اشعار معنوی و تصویر سازی های عاشقانه و عارفانه دارد- آهنگساز می تواند ادعا کند که اثرش برداشت قلبی او از عشق یا عرفان است- در حالی که وقتی صحبت از تصویر گری صحنه به صحنه یک واقعه یا داستان است آهنگساز مجبور می شود که دست از درونگرایی بردارد و به جای تکیه بر وحی و الهام به تفکر بیشتر رو بیاورد.
شاید به همین دلیل است که که فقط انگشت شماری از موسیقی دانان تاکنون به شاهنامه پرداخته اند. حسین دهلوی با "بیژن و منیژه"، علیرضا قربانی با آلبوم "خشت و خاک" و لوریس چکناواریان با "رستم و سهراب" از آن جمله اند، که حالا باید حمید متبسم و پروژه بزرگ سیمرغ را هم به آن افزود.
سیمرغ برگردان موسیقایی زندگی زال است که برای ارکستر بزرگ سازهای ایرانی، گروه کر و تکخوانی همایون شجریان نوشته شده است.
مشخصه ی بارز این برداشت از شاهنامه، بهره گیری از سازهای تماما ایرانی، به استثنای مثلث است.
پیش از این، تصور می شد که پیش درآمد و چهار مضراب و ساز و آواز و تصنیف، جوابگوی عظمت شاهنامه نیست و برای برگردان تاثیرگذار قصه های شاهنامه باید از سازهای غربی استفاده کرد. اما حمید متبسم با استفاده از حدود چهل ساز ایرانی از جمله کمانچه و قیچک و سنتور و نی و تار و سه تار و بربط و همینطور بیش از ده ساز کوبه ای ایرانی ارکستری ساخته که می تواند به راحتی از دستگاهی به دستگاه دیگر برود و ردیفهای فروانی را بنا به ضرورت شعری اجرا کند.
سیمرغ در چهارگاه آغاز می شود و به همایون و ماهور و آواز اصفهان می رسد. در آخر هم به نوا تغییر کوک داده می شود تا بتواند حس و حال لازم برای تعریف قصه زال را ایجاد کند.
انتخاب قصه ی زال هم، دیگر مشخصه ی سیمرغ است که آن را از اجراهای پیشین جدا می کند.
حمید متبسم به جای پرداختن به بخش های بیشتر شنیده شده شاهنامه و قصه های پهلوانی مثل رستم و سهراب و رستم و دیو سفید به زندگی زال می پردازد که جنبه های انسانی بیشتری در آن دیده می شود.
در ارکستر سیمرغ داستان زال در شش بخش، دیباچه، زادن زال، سام و زال، سیمرغ و زال، بازگشت زال و رودابه و زال روایت می شود و ارتباط داستانی اثر در طول کار به طور کامل حفظ می شود.  
پروژه سیمرغ چهار سال پیش آغاز شد و طی این سالها مراحل تکامل را به خوبی طی کرد. اولین اجرای این اثر در تهران و در فضای باز باشگاه انقلاب به رهبری محمد رضا درویشی انجام شد. عده ای از نامفهوم بودن ابیاتی که گروه کر می خواند گله داشتند و گروهی دیگر معتقد بودند که می شد با افزودن دهل فضای قلندری شاهنامه را بهتر بازسازی کرد. بعضی ها هم به صدای همایون شجریان در قسمت آخر، زال و رودابه، جایی که بم خوانی بیشتری دارد ایراد گرفتند. اما به جز نقدهایی از این دست، چه اجرای باشگاه انقلاب و چه اجراهای بعد از آن عموما با استقبال مردم و منتقدین رو به رو شد.  
دو اجرای آخر سیمرغ در کشور هلند در شهرهای هرلن و لاهه، کاملترین اجراهای سیمرغ است. در این اجراها می شود سیر تکاملی اثر را دید. حمید متبسم از تجربیاتی که در اجراهای قبلی کسب کرده سیمرغ را به خوبی صیقل داده است و به نظر می رسد که سی مرغ دیگر سیمرغ شده است.  
در دو اجرای اخیر عشق و علاقه همایون شجریان به این پروژه بیشتر از همیشه پیداست. شیوه خوانندگی او و انرژی و توانی که صرف درستخوانی شاهنامه می کند قابل توجه است و شاید نتوان به راحتی کسی دیگر را در میان خوانندگان امروز ایران پیدا کرد که از پس این کار دشوار بربیاید.  
همایون شجریان و سیمرغ در یک بده بستان موسیقایی به یکدیگر کمک می کنند . سیمرغ از خواننده ای با وسعت صدای بالا و قابلیت های فنی فراوان برخوردار است و همایون شجریان با سیمرغ بیش از پیش از زیر سایه سنگین پدر بیرون می آید و خودش را به عنوان هنرمندی صاحب سبک مطرح می کند.  
در اجراهای هلند به جای محمدرضا درویشی، هومن خلعتبری سیمرغ را هدایت کرد. در نهایت سیمرغ کاری است که با آنچه تاکنون می شناختیم تفاوت دارد و می تواند آغاز راهی جدید در بسط و گسترش موسیقی و ارکستر بزرگ ایرانی باشد.

۱ نظر:

Света گفت...

Спасибо, очень понравилось.

پر بیننده‌ترین جستار‌ها|Most popular|Самые популярные

دیدگاه‌های شما|Your comments|Ваши комментарии

کلید واژه‌ها | Key words | Ключевые слова

باشگاه BÂDPÂ БАДПА Клуб بادپا Club Персидский язык Darshâye zabâne pârsi Уроки персидского языка درس‌های زبان پارسی‌ Mollâ Nasreddin Мулла Насреддин ملا نصرالدین Persian language lessons Ebi ابی Dariush Dariush Eghbali Dâryuš Dâryuš Eqbâli Googoosh Gougoush Gugush Guguš Гугуш Дарьюш Дарьюш Эгбали Клуб любителей персидского языка Эби باشگاه دوستداران زبان پارسی‌ داریوش داریوش اقبالی فائقه آتشین گردشگری گوگوش Bozorgâne Irân zamin Omar Xayyâm Tourism Омар Хайям Туризм آموزش زبان پارسی‌ آیا می دانستید بزرگان ایران‌زمین عمر خیّام Persia Sattar Shahram Nazeri Šahrâm Nâzari Изучение персидского языка Шахрам Назери بزرگان ایران دیدنی ها دیدنی‌های ایران شاعران شهرام ناظری فردوسی نوروز هایده هنرمندان Artists Hayede Kourosh Yaghmaei Nowruz Nowruz stamps Persepolis Sadegh Nojouki Tambrhâye Nowruzi Артисты Курош Ягмаи Марки о Ноурузе Персеполис Садэг Новджуки Саттар Хаедэ ایرانیان تخت جمشید تمبرهای نوروزی جشن‌های ایرانی‌ خط پارسی دکتر مصدق ریشه یابی ستار صادق نوجوکی محمد رضا پهلوی محمد مصدق مشکلات فرهنگی ملکه ثریا ورزش بانوان کوروش یغمایی America so beautiful Atusa BBC Bahram Radan BÂSTÂN Bâšgâh Bâšgâhe dustdârâne farhange Irân zamin Ebrahim Hamedi Ehsan Khajeh Amiri Ehsân Xhâje Amiri English subtitles Ferdowsi Golshifte Farahani Hasan Shamaizadeh Iman Maleki Imân Maleki Iraj Jannati Ataei Jamshid Kuroš Mansour Tehrani Mansur Marjane Satrapi Marjân Sâtrâpi Mohammad Reza Pahlavi Mohsen Makhmalbaf Mortezâ Naser Cheshm Azar Omid Omid Soltâni Parandegâni ke dar xâb dideam Persian Songs Sa'di Sex and Philosophy Shadmehr Aghili Shah of Persia Shahram Shabpare Siavash Ghomayshi Sina Hejazi Sinâ Hejâzi Soraya Taxte Jamšid Whirlpool Women's sport Zartošt Âmrikâye zibâ Âpârât Šahrâm Šabpare Америка так красиво Ахурамазда Джамшид Женщины в спорте Иман Малеки Ирадж Джаннати Атаи Любовь Манес Мани Манихейство Мансур Маржан Сатрапи Мортеза Мохсен Махмальбаф Омид Омид Солтани Онлайн изучение персидского языка Персидские песни Персидский марш Саади Секс и философия Сина Хэджази Сияваш Гомейши Сорая Философия Ирана Философия в Иране Философия в Персии Хасан Шамаизадэ Шадмэхр Агили Шахрам Шабпарэ Эхсан Хаджэ Амири курсы персидского языка آتوسا آخرالزمان آرش کمانگیر آمریکای زیبا آپارات ابراهیم حامدی ابوالقاسم فردوسی اتحادیه احسان خواجه امیری احمد شاملو اختلافات ارضی اسطوره‌های ایران زمین امید امید سلطانی اندیشه اهورا مزدا ايرج جنتی عطایی ایران از نگاه آلمانی‌ها ایران و عرب‌ها ایرانرود ایمان ملکی باستان باشگاه دوستداران فرهنگ ایران زمین بهار بهرام رادان بی بی سی تاجیکان تاریخچه ی پیدایش تعزیه تحصیل تحصیل در خارج تحصیل در روسیه ترانه‌های پارسی‌ تعزیه تعزیه و موسیقی توسعه به سبک ایرانی ثریا ثریا اسفنداری جشن تیرگان جمشید جنسیت و فلسفه حسن شماعی زاده حسن هدایت حقوق بشر خليج پارس داریوش مهرجویی دکتر محمد مصدق زبان زبان شناسی‌ زبان مادری زبان پارسی زرتشت سعد ی سپندارمذگان سکس و فلسفه سیاوش قمیشی سینا حجازی شادمهر عقیلی شاه ایران شاهنامه شاهنامه ی فردوسی شبیه خوانی شهاب حسینی شهرام شب پره صادق هدایت طنز و لطیفه عزاداری غذا فرهنگ فلات ایران فیلم سینمایی فیلم پرسپولیس قاره ی کهن لابی ماه محرم محسن مخملباف مرتضی مرجان ساتراپی مشکلات تحصیل منشور کوروش منصور منصور تهرانی موسیقی ناصر چشم آذر نقاشان هخامنشیان پارسی‌ زبانان پرسپولیس پرندگانی که در خواب دیده ام پژوهش چلوکباب کودتا کودتای ۲۸ امرداد کوروش کوروش بزرگ کوروش کبیر گرداب گستره ی زبان پارسی‌ گلشیفته فراهانی یوتا هیمل‌رایش یکپارچگی ملی